بررسی های کانی شناسی، زمین شیمیایی و پیدایشی کانسار بوکسیت کارستی جاجرم، شمال شرق ایران

کانسار بوکسیت جاجرم که در 175 کیلومتری جنوب غربی بجنورد قرار دارد، بخشی از کمربند بوکسیت کارستی ایران-هیمالیا محسوب می­شود. این کانسار به شکل یک افق چینه­سان بین دولومیت­های تریاس و شیل و ماسه سنگ­های ژوراسیک تشکیل شده است. مرز زیرین این افق بیشتر موج­سان بوده و بوکسیت حفره­های دولومیت­های فرودیواره را پر کرده است، در حالی­که مرز بالایی آن با شیل و ماسه سنگ­های فرادیواره هم­ساز است. بررسی­های بافتی، هر دو خاستگاه برجازا و نابرجازا را برای بوکسیت­ها نشان می­دهد. دیاسپور، بوهمیت، گیبسیت، شاموزیت، هماتیت، گوتیت، کانی­های رسی، آناتاز، کانکرینیت، کراندالیت، پیریت و کوارتز در پاراژنز کانسنگ شناسایی شدند. این کانی­ها طی سه مرحله هوازدگی، دیاژنتیک و اپی­ژنتیک تشکیل شده است. تلفیق داده­های کانی­شناسی و زمین­شیمیایی نشان می­دهد که این کانسار طی دو مرحله­ی اصلی تشکیل شده است. در مرحله­ی اول، مواد بوکسیتی، اکسیدهای fe و ti، و کانی­های رسی بر اثر فرایندهای بوکسیتی­شدن درجازا از بازالت­های قلیایی تشکیل شده­اند. در مرحله­ی دوم، این مواد به حفره­های کارستی انتقال یافته و با نهشت خود یک افق بوکسیتی نسبتاً ضخیم را ایجاد کرده است.